Zgodnie z normą kompetencyjną art. 6r ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1439 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”, rada gminy określa, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności częstotliwość odbierania odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości i sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych.
W uchwale, o której mowa w ust. 3, dopuszcza się ograniczenie ilości zużytych opon, odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych, stanowiących odpady komunalne, odbieranych lub przyjmowanych przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o czym stanowi art. 6r ust. 3a ustawy. Z kolei na mocy art. 6r ust. 3b ustawy dopuszcza się zróżnicowanie częstotliwości odbierania odpadów, w szczególności w zależności od ilości wytwarzanych odpadów i ich rodzajów, z tym że w okresie od kwietnia do października częstotliwość odbierania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiących odpady komunalne nie może być rzadsza niż raz na tydzień z budynków wielolokalowych i nie rzadsza niż raz na dwa tygodnie z budynków mieszkalnych jednorodzinnych.
Warto zauważyć, że jeszcze do 6 września 2019 r. w myśl art. 6 ust. 3a ustawy możliwe było ograniczenie ilości odpadów zielonych odbieranych lub przyjmowanych przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Powyższe zmieniono na podstawie art. 1 pkt 17 lit. e ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1579).
Organ stanowiący gminy w uchwale podjętej na podstawie art. 6r ust. 3 ustawy może jedynie ograniczyć ilość jednoznacznie wskazanych przez ustawodawcę frakcji odpadów odbieranych od właścicieli nieruchomości lub przyjmowanych przez punkty selektywnej zbiórki odpadów, do czego upoważnia ust. 3a tego artykułu. Trzeba również pamiętać, że jedynymi ograniczeniami przyjęcia danego odpadu do tzw. PSZOKu jest po pierwsze, że odpad nie stanowi odpadu komunalnego (np. pochodzi z działalności gospodarczej), po drugie jest odpadem zmieszanym, a po trzecie stanowi odpad, którego zagospodarowanie jest uregulowane w ustawach szczególnych np. azbest, czy też zwłok zwierzęcych.
Warto bowiem mieć na względzie, że tzw. „rewolucja śmieciowa” wprowadzona ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897) miała za zadanie przeprowadzenie zmian w obowiązującym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi poprzez: 1) uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi; 2) prowadzenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych „u źródła”; 3) zmniejszenie ilości odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów; 4) zwiększenie liczby nowoczesnych instalacji do odzysku, w tym recyklingu, oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych w sposób inny niż składowanie odpadów; 5) całkowite wyeliminowanie nielegalnych składowisk odpadów, a tym samym zmniejszenie zaśmiecenia w szczególności lasów i terenów rekreacyjnych. Dlatego też ustawodawca zdecydował się jedynie w nieznacznym stopniu na możliwość ograniczania (i to tylko ilościowego) przyjmowanych przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za pobraną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Aby bowiem zrealizować założenia zmian dokonanych w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi, właściciele nieruchomości muszą mieć jak najszerszą możliwość pozbywania się selektywnie zbieranych odpadów komunalnych w ramach opłaty jaką ponoszą na rzecz gminy.
Tym samym, nie tylko niedozwolone jest ograniczanie ilościowe innych frakcji odpadów komunalnych niż wskazane w tym przepisie, ale także modyfikowanie zapisów ustawowych poprzez ograniczanie na podstawie innych kryteriów. W tym aspekcie można wskazać na ograniczenia polegające m.in. na: wskazywaniu parametrów odpadów – np. małogabarytowe akumulatory; wielkości opon lub ich pochodzenie; pochodzenia odpadów budowlanych i rozbiórkowych – np. z własnych remontów lub drobnych remontów. Niestety często zdarza się również, że rada gminy określając sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych ogranicza możliwość oddania do punktu konkretnych odpadów np. części samochodowych, bądź też będących rodzajem odpadu w danej frakcji np. we frakcji szkło – szyby samochodowe, szkło zbrojone. Za niemieszczące się w zakresie upoważnienia ustawowego art. 6r ust. 3a ustawy należy także uznać zapisy wskazujące, że odpady muszą znajdować się w oryginalnych opakowania (np. farby, oleje), czy też brak możliwości oddania odpadów niezidentyfikowanych, o niewiadomym składzie, niewiadomego pochodzenia.
W kontekście powyższego wskazać należy, że niezasadna i wątpliwa pod kątem legalności jest często stosowana przez rady gmin praktyka określania w uchwale katalogu odpadów przyjmowanych w PSZOKu poprzez posiłkowanie się katalogiem odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje ze wskazaniem odpadów niebezpiecznych, kierując się źródłem powstawania odpadów oraz właściwościami odpadów określonym w rozporządzeniu przez ministra właściwego do spraw klimatu na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2020 r. poz. 797 ze zm.). Trzeba bowiem zauważyć, że katalog odpadów komunalnych przyjmowanych przez PSZOK określony przez ustawodawcę w art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy jest szeroki, co powoduje, że często regulacje uchwały bazujące na rozporządzeniu dokonują niedozwolonego ograniczenia rodzajowego odpadów komunalnych przyjmowanych przez PSZOK, co powoduje ich niezgodność z upoważnieniem ustawowym w kontekście pozostałych regulacji ustawy.
Grzegorz Drozd
Zastrzeżenie:
Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o stan prawny obowiązujący w dacie powstania artykułu. Trzeba mieć na względzie, że stan prawny oraz poglądy judykatury mogą ulec zmianie.
Zdjęcie: www.pixabay.com
