Jak zaskarżyć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego stanowią szczególną kategorię uchwał organów stanowiących gmin, które z uwagi na bezpośrednią ingerencję w prawo własności mogą prowadzić do naruszenia konstytucyjnie chronionych uprawnień jednostki. Warto zatem mieć świadomość przysługujących nam praw, umożliwiających obronę przed przekroczeniem granic władztwa planistycznego gminy. Należy bowiem pamiętać, że działalność prawodawcza gminy, również ta w zakresie realizacji polityki przestrzennej, wykonywana jest w granicach obowiązujących przepisów prawa. 

Podjęcie uchwały w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poprzedzone jest czynnościami realizowanymi przez organ wykonawczy gminy (wójta, burmistrza, prezydenta), których kolejność określa ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Z punktu widzenia uprawnień właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości znajdujących się w granicach obszaru objętego planem, szczególnie istotne są etapy składania wniosków i uwag do projektu planu.

Organ wykonawczy gminy, po podjęciu przez radę gminy uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (uchwały inicjującej procedurę planistyczną dla danego obszaru gminy), ogłasza w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu, określając formę, miejsce i termin składania wniosków do planu, nie krótszy niż 21 dni od dnia ogłoszenia. W ten sam sposób wójt (burmistrz, prezydent) ogłasza o wyłożeniu projektu planu do publicznego wglądu na co najmniej 7 dni przed dniem wyłożenia i wykłada ten projekt wraz z prognozą oddziaływania na środowisko do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni oraz organizuje w tym czasie dyskusję publiczną nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami. W ogłoszeniu organ wykonawczy gminy wyznacza termin, w którym osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą wnosić uwagi dotyczące projektu planu, nie krótszy niż 14 dni od dnia zakończenia okresu wyłożenia projektu planu. Warto pamiętać zatem o możliwości wzięcia czynnego udziału w prowadzonej procedurze planistycznej, poprzez składanie stosownych wniosków i uwag na kolejnych jej etapach.

Gdy w wyniku podjęcia uchwały kończącej procedurę planistyczną dojdzie do naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia jednostki, istnieje możliwość zaskarżenia miejscowego planu do właściwego terytorialnie wojewódzkiego sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Ważne jest zatem dopełnienie wymogu i wezwanie rady gminy do usunięcia naruszenia. Wniesienie skargi do sądu administracyjnego bez wyczerpania tego trybu skutkuje odrzuceniem skargi przez sąd. Należy również pamiętać o dochowaniu terminu na wniesienie skargi. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa (patrz: uchwała NSA z dnia 2 kwietnia 2007 r. sygn. akt II OPS 2/07 oraz postanowienie NSA z dnia 12 marca 2008 r. sygn. akt II OSK 26/08). Zgodnie z art. 54 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Organ ten (w tym przypadku rada gminy) przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od daty jej wniesienia.

W razie gdy nie jest możliwe wniesienie skargi do sądu administracyjnego (z uwagi np. na przekroczenie terminu lub brak interesu prawnego w sprawie), można zwrócić się o pomoc do organu nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, którym jest wojewoda. Z uwagi na posiadane kompetencje wojewoda może zaskarżyć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w każdym czasie po podjęciu takiej uchwały przez radę gminy. Należy jednak pamiętać, że wobec każdej uchwały organu stanowiącego jednostki samorządowej postępowanie nadzorcze prowadzone jest z urzędu (a zatem nie na wniosek) i w razie stwierdzenia istotnego naruszenia prawa powinno zakończyć się wydaniem rozstrzygnięcia nadzorczego lub w dalszej kolejności wniesieniem skargi do sądu administracyjnego. Pismo skierowane do wojewody może zatem stanowić jedynie sygnał w sprawie i nie skutkuje wszczęciem postępowania nadzorczego.

Zobacz też: Odszkodowanie z tytułu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Krzysztof Terlecki

Zastrzeżenie: 

Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o stan prawny obowiązujący w dacie powstania artykułu. Trzeba mieć na względzie, że stan prawny oraz poglądy judykatury mogą ulec zmianie.