Niestety już od ponad roku zmagamy się z pandemią, a na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 491) obowiązuje stan epidemii. Liczne obostrzenia wprowadzane w związku ze stanem epidemii, a także zalecenia sanitarne dotyczące postępowania mającego na celu zmniejszenie potencjalnej zachorowalności na COIVID-19 dotknęły liczne sfery naszego codziennego życia.
Jednym z elementów potencjalnie zwiększających możliwość wzajemnego zarażania jest podróż publicznym transportem zbiorowym. W związku z czym, wprowadzono m.in. obostrzenia w postaci limitów osób mogących jednocześnie poróżować transportem zbiorowym. Dodatkowo włodarze gmin, szczególnie miejskich, chcąc włączyć się w stwarzanie sprzyjających warunków poruszania się po mieście, przy jednoczesnym minimalizowaniu ewentualnego zagrożenia epidemicznego związanego z podróżą publicznym transportem zbiorowym podejmowali własne działania w tym zakresie. Jednym z nich było zawieszenie przez organ wykonawczy pobierania opłat w strefie parkowania.
Organy wykonawcze gmin na terenie kraju podjęły próby wprowadzenia takiego zawieszenia powołując się na możliwość wprowadzenia na terenie gminy przepisów porządkowych. Jednak pomimo być może słusznego zamiaru i celu, wydawanie w tej materii przepisów porządkowych stanowi niedopuszczalne przekroczenie zakresu przedmiotowego art. 41 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz.713).
Zgodnie z art. 40 ust. 3 tej ustawy, w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. W myśl natomiast art. 41 ust. 2, w przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, burmistrz (prezydent miasta) w formie zarządzenia.
Z treści cytowanych powyżej przepisów ustawy wynika, że wydanie przez organ wykonawczy gminy przepisu porządkowego zarządzenia, może mieć miejsce tylko w razie zrealizowania obu przesłanek określonych w art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, a mianowicie gdy kwestia podlegająca unormowaniu nie jest uregulowana w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, a także gdy wprowadzenie określonych norm jest uzasadnione ze względu na ochronę życia lub zdrowia obywateli oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Jednocześnie żaden przepis ustawy i prawa powszechnie obowiązującego nie reguluje materii zawieszenia, czasowego odstąpienia od stosowania przepisów prawa miejscowego.
W kontekście powyższych przepisów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu rozpatrując kwestię możliwości zawieszenia pobierania opłaty w strefie płatnego parkowania wskazał – W sytuacji, gdy ani omawiane, ani żadne inne unormowania nie regulują materii czasowego odstąpienia od stosowania przepisów prawa miejscowego, a obowiązujące przepisy nie pozawalają na zwolnienie od opłat wszystkich użytkowników dróg, lecz tylko niektórych (art. 13b ust. 3 i ust. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych), można mówić o przypadku luki prawnej, co uprawniałoby Prezydenta Miasta Kędzierzyn-Koźle do wydania przepisów porządkowych. Wydanie przez organ wykonawczy gminy przepisu porządkowego może mieć miejsce tylko w razie zrealizowania obu przesłanek określonych w art. 40 ust. 3 u.s.g., a druga z tych przesłanek nie została spełniona. Jak wyżej wspomniano, przepisy porządkowe mogą być wydane, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na ochronę życia lub zdrowia obywateli oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. (…) Przedmiotowe zarządzenie Prezydenta Miasta Kędzierzyn-Koźle zawieszające pobór opłaty za postój pojazdów, nie spełnia przesłanki w zakresie przeciwdziałania zachowaniom bezpośrednio zagrażającym życiu lub zdrowiu obywateli, gdyż w przypadku pobierania opłat za postój pojazdów samochodowych - nie można mówić o zachowaniu wartości bezpośrednio zagrażającym życiu lub zdrowiu. (…) Niewątpliwie działanie parkomatów (tak jak np.: bankomaty, terminale płatnicze w sklepach, domofonów), czy pieniądze, które (które służą nie tylko do uiszczania opłat za parkowanie lecz również m.in. do dokonywania płatności w sklepach) mogą stanowić nośnik wirusa, jednakże nie świadczy to o wystąpieniu na terenie Gminy Kędzierzyn-Koźle sytuacji nadzwyczajnej, a przy tym innej, niż w tym samym czasie w pozostałych regionach kraju. (wyrok z dnia 9 lutego 2021 r., II SA/Op 325/20).
Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach - Przywołane w podstawie prawnej zarządzenia organu gminy zarządzenie Ministra Zdrowia o ogłoszeniu stanu epidemii oraz przytoczone w uzasadnieniu argumenty, że parkomaty stanowią nośnik wirusa, w żaden sposób nie dowodzą, iż na terenie Miasta Skoczów wystąpiła nadzwyczajna sytuacja, inna niż na terytorium całego kraju. Takiego stanu rzeczy nie wykazano też w skardze. Działanie parkomatów jest zbliżone do używania bankomatów oraz płatności gotówką w sklepach, aptekach itp. Trudności organizacyjne, związane z dezynfekcją urządzeń i przyjmowaniem gotówki, są podobne. Nie sposób jednak utrzymywać, że chodzi o sytuacje niemożliwe do rozwiązania. W żaden też sposób skarżąca nie wykazała, aby chodziło o przypadek niecierpiący zwłoki (…) (wyrok z dnia 10 września 2020, II SA/Gl 864/20, tak też ten Sąd w wyroku z dnia 10 grudnia 2020 r., II SA/Gl 1044/20).
Warto również zauważyć, że kwestia zawieszania przez organ wykonawczy poboru opłaty w strefie parkowania była już wcześniej (nie w stanie epidemii) przedmiotem rozważań przez sądy administracyjne, chociażby w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 2010 r. (III SA/Lu 353/10), gdzie zakwestionowano zapisy uchwały rady upoważniające organ wykonawczy do zawieszania pobierania opłat na czas organizowanych uroczystości publicznych, imprez, zjazdów, zawodów itp.
Grzegorz Drozd
Zastrzeżenie:
Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o stan prawny obowiązujący w dacie powstania artykułu. Trzeba mieć na względzie, że stan prawny oraz poglądy judykatury mogą ulec zmianie.
Zdjęcie: www.pixabay.com
