Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713) wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa (to samo dotyczy burmistrza i prezydenta miasta). Ponadto, na podstawie art. 31, wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
Oczywistym jest, że osoba pełniąca funkcję organu wykonawczego w gminie nie wykonuje wszystkich zadań osobiście, a często „dzieli” się prowadzeniem określonych spraw gminy z innymi osobami pełniącymi funkcje w strukturze organizacyjnej urzędu gminy. Dlatego też ustawodawca w art. 33 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym wprost zawarł upoważnienie dla wójta do powierzenia prowadzenia określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy.
Przywołany przepis nie precyzuje ani zakresu, ani rodzaju spraw gminy, które mogą być delegowane przez wójta na jego zastępcę lub sekretarza gminy. Jednocześnie przepis ten nie zastrzega wprost żadnych spraw do wyłącznej kompetencji wójta. Zatem powierzenie określonych kompetencji do wykonywania oznacza na gruncie tego przepisu dekoncentrację kompetencji wójta na rzecz np. sekretarza gminy. Organ wykonawczy może takiej dekoncentracji dokonać zarówno w regulaminie organizacyjnym urzędu gminy, ale także w zakresie czynności lub też całkowicie odrębnym upoważnieniem. Dekoncentracja musi przy tym być jednoznaczna i nie budzić jakichkolwiek wątpliwości co do zakresu upoważnienia sekretarza gminy do wykonywania przekazanych mu kompetencji.
Trzeba mieć na względzie, że powierzenie wykonywania określonych czynności przez wójta sekretarzowi gminy nie oznacza, że dochodzi do przeniesienia kompetencji na inny organ. Podmiot, na rzecz którego nastąpiła dekoncentracja kompetencji nie staje się bowiem organem gminy, ale działa zawsze w jego imieniu.
Taka dekoncentracja ma cechy trwałości, nie traci mocy obowiązującej ze zmianą lub brakiem piastuna organu. W sytuacji gdy wójt nie ma zastępcy dekoncentracja jego kompetencji ( nawet całości gdy wójt nie może ich wykonywać) na sekretarza także w zakresie spraw związanych z zatrudnianiem i zwalnianiem kierowników jednostek organizacyjnych gminy ma podstawy prawne. Podejmowanie zarządzeń w tym zakresie ma charakter wewnętrzny, na zewnątrz organem właściwym do jego wydania pozostaje wójt.
Udzielone upoważnienie na podstawie art. 33 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, nie traci swojej mocy wraz z utratą mandatu przez osobę pełniącą funkcję organu wykonawczego gminy. Z takimi sytuacjami możemy mieć do czynienia czy to wraz z upływem kadencji organu, albo też w związku z wygaśnięciem mandatu w trakcie kadencji (np. z powodu śmierci). Dekoncentracja w takich przypadkach ma cechy trwałości, nie traci mocy obowiązującej ze zmianą lub brakiem piastuna organu. Jednak warto mieć na uwadze, że w przypadku zastępcy wójta, którego mandat wygasł przed upływem kadencji, w myśl art. 28e, jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców. Z kolei w przypadku sekretarza gminy nie mamy do czynienia z taką konsekwencją wygaśnięcia mandatu piastuna organu wykonawczego gminy, a tym samym można zauważyć, że trwałość udzielonego upoważnienia jest jeszcze większa niż w przypadku zastępcy wójta.
Trudno jednocześnie doszukiwać się nieuprawnionego działania osoby pełniącej funkcję organu wykonawczego gminy, która mając wiedzę, że z dużym prawdopodobieństwem utraci mandat przed upływem kadencji (skazanie prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego), dokona szerokiego upoważnienia sekretarza gminy (w przypadku braku zastępcy) do prowadzenia określonych spraw gminy w imieniu wójta w celu zabezpieczenia ciągłości funkcjonowania organu wykonawczego gminy. Niezasadnym byłoby przy tym twierdzenie o ewentualnym naruszeniu art. 28f ustawy o samorządzie gminnym, stanowiącym że w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta (tu burmistrza) przed upływem kadencji jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta (tu burmistrza), pełni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów. Osoba bowiem wyznaczona do pełnienia takiej funkcji, z racji objęcia obowiązków wójta, może w każdej chwili wypowiedzieć udzielone przez wójta pełnomocnictwa i upoważnienia.
(Zobacz też wyrok NSA o sygn. akt II OSK 1458/08 oraz I GSK 1163/20)
Warto również przywołać stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zajęte w wyroku z dnia 15 marca 2019 r. (sygn. akt I GSK 1072/18) – „ (…) Dekoncentracja zadań Burmistrza jest nierozłącznie związana z tym, w jakiej roli występuje Burmistrz, czy występuje jako kierownik urzędu czy jako organ wykonawczy gminy. Zakres zadań i obowiązków w ramach tych funkcji nie jest tożsamy. Przepis zezwalający Burmistrzowi na powierzenie prowadzenia określonych spraw gminy w swoim imieniu Zastępcy Burmistrza został umieszczony po ustanawiającym Burmistrza kierownikiem urzędu. Wykładnia językowa przepisu art. 33 ust 4 u.s.g. nie może być oderwana od treści całego przepisu art. 33, a w szczególności ust. 3 art. 33 u.s.g. Wykładnia ta daje podstawę do stwierdzenia, że Burmistrz może powierzyć Zastępcy Burmistrza w swoim imieniu określone sprawy gminy związane z kierowaniem i organizacją urzędem, sprawy pracownicze, a nie sprawy dotyczące burmistrza jako organu wykonawczego gminy. Zatem powierzenie określonych spraw Zastępcy Burmistrza należy rozumieć w kontekście uprawnień do kierowania urzędem, a nie w kontekście wypełniania funkcji organu wykonawczego.”
Grzegorz Drozd
Zastrzeżenie:
Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o stan prawny obowiązujący w dacie powstania artykułu. Trzeba mieć na względzie, że stan prawny oraz poglądy judykatury mogą ulec zmianie.
Zdjęcie: www.pixabay.com
