Na przestrzeni ostatnich lat w wielu miastach Polski powstały strefy płatnego parkowania. Co do zasady tzw. płatne parkingi w miastach ustala się na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej.
Niestety zdaje się, że często nie tylko wskazane powyżej cele stają u podstaw utworzenia takiej strefy w danym mieście. Czasem bowiem trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie (poza finansowym) dla obejmowania strefą płatnego parkowania obszarów miasta, ulic przy których zlokalizowane są jedynie wielorodzinne budynki mieszkalne, przy jednoczesnym braku zabudowy usługowej. W takich miejscach praktycznie nie występuje deficyt miejsc parkingowych oraz potrzeba ich rotacji (w rozumieniu celu tworzenia strefy), ponieważ faktycznie jedynymi użytkownikami tych miejsc są sami mieszkańcy tych ulic.
Abstrahując od powyższego, ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1693) wprowadzono zmiany do art. 13b i art. 13f ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 470 i 471) dodając nowy rodzaj strefy płatnego parkowania, a mianowicie śródmiejską strefę płatnego parkowania. Zmiana weszła w życie z dniem 5 września 2019 r. Jak można przeczytać w uzasadnieniu do ustawy - Zagospodarowanie dzielnic centralnych w dużych miastach wymaga uwolnienia przestrzeni na rzecz ruchu pieszego i rowerowego oraz jednoczesnego zapewnienia miejsc postojowych poza ciągami ulic i placami miejskimi.
Zgodnie z art. 13b ust. 3 ustawy o drogach publicznych, rada gminy (rada miasta) na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach, może ustalić strefę płatnego parkowania lub śródmiejską strefę płatnego parkowania. Przepis art. 13b ust. 2 ustawy przewiduje, że strefę płatnego parkowania ustala się na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej. Z kolei w myśl ust. 2a tego artykułu, śródmiejską strefę płatnego parkowania ustala się na obszarach zgrupowania intensywnej zabudowy funkcjonalnego śródmieścia, które stanowi faktyczne centrum miasta lub dzielnicy w mieście o liczbie ludności powyżej 100 000 mieszkańców, jeżeli spełnione są warunki, o których mowa w ust. 2, a ustanowienie strefy płatnego parkowania może nie być wystarczające do realizacji lokalnej polityki transportowej lub polityki ochrony środowiska.
Ustalenie śródmiejskiej strefy płatnego parkowania, w tym ustalenie wysokości opłaty, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o drogach publicznych, wymaga uprzedniego przeprowadzenia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) analizy, która określi rotację parkujących pojazdów samochodowych w planowanej śródmiejskiej strefie płatnego parkowania; zakładany poziom rotacji parkujących pojazdów samochodowych w planowanej śródmiejskiej strefie płatnego parkowania, z uwzględnieniem różnych poziomów wysokości opłat za postój w tej strefie.
Zatem czym jeszcze, poza samym celem i okolicznościami faktycznymi jej utworzenia, różni się śródmiejska strefa płatnego parkowania od „zwykłej” strefy płatnego parkowania.
W pierwszej kolejności trzeba zauważyć, że zgodnie z art. 13b ust. 1a ustawy o drogach publicznych, opłatę w tej strefie, pobiera się za postój pojazdów samochodowych, w wyznaczonym miejscu, w określone dni lub codziennie, w określonych godzinach lub całodobowo. Tak więc opłaty można pobierać również w sobotę, niedzielę i święta. W „zwykłej” strefie tylko w określone dni robocze.
Po drugie, różnica dotyczy oczywiście maksymalnej wysokości opłaty, jaką rada gminy może ustalić za godzinę postoju strefie. W myśl art. 13b ust. 4 pkt 1 lit. b ustawy o drogach publicznych, opłata za pierwszą godzinę postoju pojazdu samochodowego w śródmiejskiej strefie płatnego parkowania nie może przekraczać 0,45% minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564). Nietrudno wyliczyć, że opłata za pierwszą godzinę postoju (oraz 4 i następne) w tej strefie może wynieść nawet 11,70 zł (dane na 2020 r., w 2021 r. może już być 12,60 zł). Do tego trzeba jeszcze pamiętać, że przy ustalaniu stawek uwzględnia się progresywne narastanie opłaty przez pierwsze trzy godziny postoju, przy czym progresja nie może przekraczać powiększenia stawki opłaty o 20% za kolejne godziny w stosunku do stawki za poprzednią godzinę postoju. Zatem druga i trzecia godzina postoju może być jeszcze droższa. W „zwykłej” strefie opłata za pierwszą godzinę postoju (oraz 4 i następne) może wynieść maksymalnie 3,90 zł (dane na 2020 r.).
Jak wskazano w uzasadnieniu ustawy - Podwyższenie limitu opłat pozwoli na zmniejszenie ruchu samochodowego, który negatywnie wpływa na poziom zanieczyszczenia powietrza w strefach obciążonych największym ruchem kołowym.
Warto wspomnieć, że nowelizacją ustawy dokonano również zmiany w zakresie wysokości opłaty dodatkowej, która jest pobierana za nieuiszczenie opłat w śródmiejska strefie płatnego parkowania oraz „zwykłej” strefie płatnego parkowania. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 13f ust. 2 ustawy o drogach publicznych, wysokość opłaty dodatkowej nie może przekroczyć 10% minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Tym samym, opłata dodatkowa może wynieść do 260 zł (w 2020 r.), podczas gdy do tej pory opłata mogła wynosić maksymalnie 50 zł.
Grzegorz Drozd
Zastrzeżenie:
Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o stan prawny obowiązujący w dacie powstania artykułu. Trzeba mieć na względzie, że stan prawny oraz poglądy judykatury mogą ulec zmianie.
Zdjęcie: www.pixabay.com
