W myśl ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148, ze zm.),obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21. rok życia (art. 39 ust. 3 pkt 1).
Do dnia 3 grudnia 2019 r. zwrot kosztów przejazdu ucznia,, oraz jego opiekuna do szkoły lub ośrodka, następował na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) a rodzicami, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice. Przepisy nie przewidywały kryteriów określania stawek zwrotu kosztów przejazdu dziecka i opiekuna. W praktyce wójtowie ustalali w drodze zarządzenia wzorce umów określające wysokość zwracanych kosztów przejazdu, będące podstawą zawieranych umów. Koszty w poszczególnych gminach były zwracane w różnej wysokości, niekiedy dalekiej od rzeczywistych.Dlatego też, dnia 3 grudnia 2019 r. wprowadzono w życie przepisy znowelizowanego prawa oświatowego tj. ustawy z dnia 16 października 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 2248), określające kryteria ustalania kosztów przejazdu dziecka i opiekuna, które są zwracane opiekunom dowożącym dzieci niepełnosprawne (lub inne uprawnione) do szkoły lub przedszkola, poprzez dodanie art. 39a.
Stosownie do art. 39a ust. 2 Prawa oświatowego, kwota zwracana rodzicom lub opiekunom obliczana jest na podstawie wzoru matematycznego,
koszt = (a - b) * c * (d/100)
gdzie:
a - liczba kilometrów przewozu drogami publicznymi z miejsca zamieszkania do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej formy wychowania przedszkolnego, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, szkoły podstawowej albo szkoły ponadpodstawowej, a także przewozu rodzica z tego miejsca do miejsca zamieszkania lub miejsca pracy, i z powrotem,
b- liczba kilometrów przewozu drogami publicznymi z miejsca zamieszkania rodzica do miejsca pracy i z powrotem, jeżeli nie wykonywałby przewozu, o którym mowa w lit. a,
c- średnia cena jednostki paliwa w danej gminie właściwego dla danego pojazdu,
d- średnie zużycie paliwa w jednostkach na 100 kilometrów dla danego pojazdu według danych producenta pojazdu.
Z kolei na podstawie art. 39a ust. 3 Prawa oświatowego: „Średnią cenę jednostki paliwa w gminie określa na każdy rok szkolny rada gminy, w drodze uchwały, uwzględniając ceny jednostki paliwa w gminie.”.Powyższa regulacja stanowi upoważnienie ustawowe dla rady gminy do corocznego ustalania, na każdy rok szkolny średniej ceny jednostki paliwa w gminie, która będzie uwzględniania przy obliczaniu kwoty zwrotu dla rodziców lub opiekunów za dowożenie dzieci niepełnosprawnych do szkoły.
Jednocześnie przy wykonywaniu tego upoważnienia ustawowego należy pamiętać, że średnia cena jednostki paliwa powinna uwzględniać wszystkie rodzaje paliw, które są powszechnie stosowane w pojazdach, a więc benzynę, olej napędowy oraz gaz.
Z kolei ustalenie średniej ceny jednostki tych paliw powinno uwzględniać ceny tych paliw w gminie, a realizacja tej przesłanki powinna sprowadzać się do prostej analizy obowiązujących cen paliw w danym dniu oraz wyliczenia jej średniej.
Trzeba pamiętać, że ustalana średnia cena jednostki paliwa ma posłużyć do wyliczenia zwrotu, a więc powinna przybrać formę prostego wskazania ceny, a nie odwołania się do jakichkolwiek innych sposobów wyliczenia tej ceny (np. cen hurtowych, wzorów uwzględniających ceny i marże). Co ważne ustalona średnia cena jednostki paliwa ma odzwierciedlać średnią cenę w gminie (lokalnie), a więc nie można przy jej ustalaniu odwoływać się do średnich cen w powiecie, województwie czy też kraju.
Pewnym problemem może być sytuacja, gdy na terenie gminy nie znajduje się żadna stacja paliw. W takim przypadku wydaje się prawidłowym rozwiązaniem, aby średnią cenę jednostki paliwa oprzeć o dane cen z najbliższych stacji paliw poza terenem gminy, tak aby zachować jak najbardziej lokalny charakter tych cen. Tu także niezasadnym byłoby opieranie się o średnie ceny paliw w powiecie, województwie czy też kraju.
Grzegorz Drozd
Zastrzeżenie:
Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o stan prawny obowiązujący w dacie powstania artykułu. Trzeba mieć na względzie, że stan prawny oraz poglądy judykatury mogą ulec zmianie.
Zdjęcie: www.morguefile.com
